Broń kombinowana

          Nazwa "broń kombinowana" określa broń myśliwską, która ma lufy zarówno gwintowane, jak i gładkie (zob. rys. 1.1-5,6,7,8,9 i 10). Nie jest więc bronią kombinowaną np. sztucer podwójny albo nawet dawny trojak śrutowy. Mają one bowiem tylko lufy jednorodne o takich samych właściwościach, a nie kombinację (zestawienie) z luf gwintowanych i gładkich. Broń kombinowana, w której dominującą rolę mogą spełniać lufy kulowe albo śrutowe, nadaje się do wszechstronnego zastosowania. Produkowana dość powszechnie w Niemczech i Austrii, znacznie mniej w Czechach i Szwajcarii oraz niewiele w krajach skandynawskich, znalazła zastosowanie przede wszystkim wśród myśliwych europejskich. Poza ocean, do Ameryki, wysyła się natomiast tylko niewielką liczbę tej broni z firm Colt-Sauer, Krieg-hoff i Blaser.
Spośród produkowanych obecnie wielu odmian broni kombinowanej odróżnia się następujące podstawowe typy i wersje: kniejówkę, kniejówkę-bok, trójlufkę (dryling), ekspres-dryling, ekspres-bokdry-ling, czwórlufkę.

Kniejówka
          Charakterystyczną cechą tej broni są dwie lufy: gwintowana do strzelań nabojami kulowymi i o przewodzie gładkim - do naboi śrutowych.                     Zaletą kniejówek jest:
     1) możliwość posłużenia się zarówno strzałem kulowym, piki i IrutO wym;
     2) mniejsza masa (2,6 - 3,4 kg) i długość broni (KU I0K on) przy lufie o długości 60 - 65 cm;
     3) dobre zbalansowanie i poręczność;
     4) dogodność podczas dochodzenia postrzelonej zwier/yny;
     5) możliwość korzystania z wymiennych luf: kniejowk i 0 innym kalibrze, nadlufki śrutowej lub nawet ekspresu;
     6) ładny wygląd zewnętrzny;
     7) ułatwione przewożenie i przenoszenie po włożeniu do pokrowca lub futerału.
Cechy ujemne:
     1) cykl przeładowania trwa dłużej niż w broni powtarzalnej;
     2) zabezpieczenie większości kniejówek przed niezamierzonym strzałem jest mniej pewne niż repetierów;
     3) kniejówka nie jest przewidziana dla naboi wytwarzających w lufie bardzo duże ciśnienie;
     4) przeciętna kniejówka kosztuje co najmniej tyle, co sztucer dobrej jakości.
Kniejówek używano do polowań już w ubiegłym wieku, posługując się jeszcze ładunkami z prochem czarnym. Układane wtedy poziomo lufy przyczyniały się do ładnego, symetrycznego kształtu całej broni. Wynikało to stąd, że obok śrutowej lufy kalibru 16 znajdowała się kulowa o średnicy wewnętrznej około 14-15 mm.       Później, po zastosowaniu prochu bezdymnego i naboi kulowych o mniejszym kalibrze, asymetryczne poziome ułożenie stało się kłopotliwe dla konstrukcji umożliwiających wymianę luf kombinowanych na gładkie do strzelań śrutem. Producenci nadlufek śrutowych, widząc ich popularność u myśliwych, zaczęli produkować nie tylko kniejówki-bok, ale dostosowywać wytrzymałościowo niektóre strzelby bok do zespołu luf kombinowanych.
Produkowane współcześnie kniejówki-bok, podobne konstrukcyjnie do nadlufek dobrej jakościowo klasy, mogą mieć:
     - zamknięcie baskilowe za pomocą dwóch haków i ramki Pur-deya oraz rygli Kerstena;
     - udoskonalone zamki systemu Anson & Deeley, albo częściej Blitz lub Holland & Holland;
 

Tabela 4.1
Podstawowe dane o kniejówkach-bok

     - dwa języki spustowe, z których przedni (do obsługi dolnej kulowej lufy) wyposaża się w zmodernizowany przyśpiesznik typu francuskiego;
     - zabezpieczany mechanizm spustowy albo uderzeniowy z tym, że niektóre nowoczesne kniejówki-bok nie mają specjalnych bezpieczników, bo napinanie i zwalnianie sprężyny iglicznej odbywa się za pomocą osobnego napinacza;
     - baskilę wykonaną z odpornego wytrzymałościowo stopu z metali lekkich;
     - wskaźnik sygnalizujący napięcie mechanizmu uderzeniowego;
     - elementy mechanizmów pochromowane albo wykonane ze siali nierdzewnej.
          Podstawowe dane liczbowe charakteryzujące kniejówki-bok z niektórych wytwórni zestawiono w tabeli 4.1.
          Wypada tutaj nadmienić, że spośród wymienionej w tabeli broni bardzo bezpieczną w użytkowaniu jest kniejówka-bok Masera mod. BBF 700/88. Jej pojedynczy doskonały zamek, zasilany sprężyną śrubową, nie ma i nie potrzebuje osobnego bezpiecznika. Napinanie sprężyny bezpośrednio przed strzałem dokonuje się bardzo szybko i bezdźwięcznie, po przesunięciu do przodu przesuwki napinacza. Oprócz tego jest jeszcze ciekawie skonstruowany układ tzw. bezwładnika, który odpręża napiętą sprężynę automatycznie, np. podczas upadku broni. Mimo pojedynczego zamka zastosowano dwa języki spustowe dlatego, aby w decydującym momencie nie pomylić kolejności oddawanych wystrzałów. Nie ma w tej kniejówce także tradycyjnego przyśpiesznika, gdyż siłę oporu obu spustów (przedniego dla lufy kulowej i tylnego - dla śrutowej) można regulować płynnie. Przyśpieszony ruch obu spustów przydaje się bardzo po zastosowaniu wymiennych luf kulowych od ekspresu.

Trójlufka i czwórlufka
          Definicja wyrazu trójlufka jest bardzo ścisła, gdyż rzeczywiście jest to broń z trzema lufami: najczęściej dwiema gładkimi ułożonymi poziomo, jak w dubeltówce, i trzecią gwintowaną, umieszczoną poniżej. Lufy do strzelania śrutem odgrywają w niej rolę główną, a kulowa służy do strzelania tzw. okazyjnego. Ekspres-dryling (rys. 1.1-8), będący odmianą trójlufki klasycznej, ma dwie lufy gwintowane jak w sztucerze podwójnym i jedną śrutową, która jest wtedy "okazjonalną". Twierdzenie, że ekspres-dryling jest więcej niż sztuce-rem podwójnym, a trójlufka klasyczna - dubeltówką i sztucerem jednostrzałowym, jest prawdziwa tylko ze względu na liczbę luf. Broń uniwersalna, jaką jest dryling, może rzeczywiście w pewnych okolicznościach odgrywać rolę zarówno sztucera, jak i strzelby. Każda maszyna uniwersalna (broń myśliwska też nią jest) ma jednak tę ujemną cechę, że jest mniej wydajna i nieco trudniejsza w obsłudze niż specjalistyczna, skonstruowana do wykonywania tylko określonych zadań. Z bronią myśliwską różnych rodzajów jest podobnie i dlatego o tym, czy kupić sztucer oraz strzelbę albo tylko trójlufkę, powinien zadecydować myśliwy.
          Broń kombinowana z trzema, i nawet czterema lufami, była konstruowana w Niemczech już w ubiegłym wieku. Pierwszy patent na produkcję drylingu, ładowanego od tyłu nabojem kulowym z metalową łuską, przyznano monachijskiemu rusznikarzowi Peterowi Oberhammerowi w 1878 roku.
Liczne późniejsze modernizacje oraz nowe konstrukcje mechanizmów w trójlufkach dotyczyły przede wszystkim:
     - luf, które odkuwa się na zimno z najbardziej wytrzymałej stali stopowej;
     - zastosowania stopów metali lekkich, np. kutego duraluminu do wyrobu baskili;
     - wykluczenia niezamierzonych strzałów kulą;
     - ułatwień w posługiwaniu się drylingiem zarówno przy strzałach śrutem, jak i kulami.
          Trójlufki różnych modeli i odmian, produkowane obecnie przez firmy Suhl, Sauer, Krieghoff, Heym i Blaser, znajdują zastosowanie nie tylko w Niemczech, ale także w Austrii, Szwajcarii, krajach skandynawskich, Polsce i innych. Podstawowe dane liczbowe, charakteryzujące najliczniej produkowane modele drylingów, zestawiono w tabeli 4.2.
          Spośród broni kombinowanych, wymienionych w tabeli, duże uznanie myśliwych osiągnął już od lat klasyczny dryling z Suhl. Nie ma w tym nic dziwnego, skoro skuteczna konstrukcja, ulepszana od ponad 100 lat, wykazuje się nadal bardzo dobrymi zaletami. Dowodem jest nowa seria 90/95 trójlufek z Suhl, niezwykle bezpiecznych i fachowo wykonanych. Mają one, podobnie jak poprzednie wypróbowane modele 30 i 32: zamki Blitz, dwa spusty (pierwszy z przyśpiesznikiem napinanym po przesunięciu języka spustowego do przodu) oraz podwójnie ryglowane haki i blokadę górną za pomocą rygla Greenera.
Drylingi nowej serii (głównie 90 K oraz 95 K) różnią się od starszych modeli tym, że:

     1) wszystkie zewnętrzne elementy do ręcznego uruchamiania mechanizmów zamontowane są w miejscu najbardziej ergonomicznym, bo nad szyjką kolby. Suwak bezpiecznika (znajdujący się na szyjce z tyłu), uruchamiany ręcznie albo automatycznie po złamaniu broni, zabezpiecza spusty oraz kolejną dźwignię (prawej lufy śrutowej albo kulowej);
     2) przesuwka z przyciskiem blokującym, po uruchomieniu jej do przodu, napina zamek lufy gwintowanej i wysuwa ponad baskilę wskaźnik sygnalizujący o gotowości broni do strzału kulą. Wycofanie przesuwki odpręża zamek i nabój kulowy jest wtedy zabezpieczony bardzo skutecznie;
     3) szyna celownicza przystosowana jest do łatwego zamontowania lunety;
     4) płytkę ze szczerbiną, znajdującą się na szynie celowniczej, można podnosić tylko ręcznie.
          Lufa gwintowana o długości 63 cm (kiedyś były modne 55-centy-metrowe) przyczynia się nie tylko do mniejszych drgań ścięcia wylotowego (zob. pkt 8.1.1), ale i lepszego wykorzystania ładunków prochu w nabojach z kryzą, które przewidziane są dla mniejszych ciśnień maksymalnych.
Trzeba także wyróżnić osobno doskonałe konstrukcje klasycznych trójlufek firmy Krieghoff. Drylingi z serii: Trumpf, Neptun oraz Plus dają optymalne bezpieczeństwo i dobre osiągi strzałów, a ich wysoka jakość łączy się z jeszcze niezbyt wygórowaną ceną.

Czwórlufka (firling)                                                                                             Jest bronią kombinowaną, złożoną z dwóch luf gładkich i dwóch gwintowanych. Czwórlufka, chociaż jest bronią wybitnie uniwersalną, nie interesuje już myśliwych ze względu na dużą nieporęczność użytkową. Produkowany może jeszcze w Suhl model 60 ma lufy śrutowe o kalibrze 16/70 w kombinacji z kulowymi o kalibrach 7 x 57 R, albo 8 x 57 JRS oraz 22 ifB z zapłonem bocznym.

Tab 4.2

• STRZELBY

• SZTUCERY

• BROŃ KOMBINOWANA

• AMUNICJA

• NIEZAWODNOŚĆ FUNKCJONOWANIA BRONI MYŚLIWSKIEJ