|
Klasyfikacja współczesnej broni myśliwskiej
Broń myśliwską, ze względu na
funkcję użytkową i zastosowanie, dzieli się na:
1) strzelby - z jedną lub najczęściej dwiema lufami o przewodach
gładkich (mówiąc potocznie - z lufami gładkimi);
2) sztucery - z jedną lub rzadziej dwiema lufami o przewodach
gwintowanych (z lufami gwintowanymi);
3) broń kombinowaną, która łączy w jedną całość różny układ
dwóch, trzech lub nawet czterech luf gładkich i gwintowanych.
W strzelbach, sztucerach i broni kombinowanej stosuje się najczęściej
układ luf pokazany schematycznie na rysunku 1.1.
Rys. 1.1. Układy luf w
myśliwskiej broni łamanej:
1 - dubeltówka; 2 - nadlufka (bok); 3 - ekspres; 4 - ekspres-bok;
5 - kniejówka; 6 - kniejówka-bok; 7 - trójlufka (dryling);
8 - ekspres-dryling; 9 - ekspres-bokdryling; 10 - czwórlufka
Istotną
zasadą podziału może być również sposób nabijania broni zależy od
stopnia automatyzacji poszczególnych czynności. Z tych względów
rozróżnia się broń myśliwską:
- jednostrzałową (głównie łamaną), wymagającą ręcznego wprowadzania
każdego ładunku do komory nabojowej, gdyż nie ma urządzeń
dosyłających kolejne naboje;
- powtarzalną (nieautomatyczną) t magazynkiem na 3 -5 naboi, w
której wprowadzenie każdego ładunku do komory nabojowej i usunięcie
strzelonych łusek odbywa się za pomocą mechanizmu przeładowania
ręcznego;
- samopowtarzalną (półautomatyczną), w której, po ręcznym
nabiciu broni i pierwszym strzale, wszystkie czynności przeładowania
wykonywane są automatycznie i kolejny wystrzał wymaga tylko ręcznego
zadziałania na spust.
Niektóre sztucery, przeważająca liczba strzelb oraz wszystkie typy
broni kombinowanej charakteryzują się także tym, że dostęp do komór
nabojowych luf jest możliwy dopiero po tzw. złamaniu broni.
Myśliwską broń łamaną (jednostrzałową) stanowią:
1. Jednolufowe, jednostrzałowe, strzelby i sztucery,
mające zwykle kurek wewnętrzny oraz wyrzutnik strzelonych łusek.
Nowoczesną bronią tego typu jest np. doskonały sztucer łamany K 77
firmy Blaser.
2. Dubeltówki i nadlufki (boki), ekspresy (sztucery
podwójne, dubeltowe) oraz kniejówki (broń kombinowana) są wyposażone
w dwa lub nieraz jeden spust, wyciąg albo wyrzutnik oraz
przyśpiesznik dla strzału kulą. Coraz większą liczbę tych broni
wytwarza się z lufami ułożonymi w płaszczyźnie pionowej, czyli
potocznie - jedna nad drugą.
3. Trójlufki (drylingi), w skład których wchodzą zwykle
dwie lufy gładkie i jedna gwintowana. Ich odmianą są
ekspres-drylingi z dwiema lufami gwintowanymi i jedną o gładkim
przewodzie. Wszystkie współczesne trójlufki mają dwa spusty i
przyśpiesznik dla strzału kulą. Tę, typowo niemiecką, broń
kombinowaną produkują głównie firmy Sauer, Merkel, Krieghoff, Blaser
i Heym.
4. Czwórlufki - broń kombinowana, składająca się z
dwóch luf gładkich i dwóch luf gwintowanych. Produkowany jeszcze w
Suhl mod. 60 ma lufy gładkie o kalibrze 16/70 w kombinacji z
kulowymi 7 x 57 R, albo 8 x 57 JRS oraz .22 LR o zapłonie bocznym.
Oprócz
broni łamanej przeważająca liczba produkowanych w Europie sztucerów
i strzelb, głównie w USA, ma lufy mocowane trwale. Niełamane bronie
mają tylko jedną lufę. Wyjątkiem jest francuska dwulufka Darne,
którą ładuje i rozładowuje odsuwany do tyłu zamek.
Myśliwską
niełamaną jednolufową bronią (najczęściej powtarzalną i
samopowtarzalną) są następujące typy sztucerów oraz strzelb:
1. Strzelby z przesuwnym czółenkiem i magazynkiem
rurowym na 2 lub 4 naboje. Wyrzucenie strzelonej łuski oraz
wprowadzenie do komory nabojowej następnego ładunku odbywa się po
przesunięciu ręką czółenka do tyłu i następnie do przodu (pump
action). Sztucery tego typu (slide action), charakteryzujące się
dużą szybkostrzelnością, rozpowszechnione są przede wszystkim w USA.
2. Sztucery ładowane ręcznie za pomocą ruchomej dźwigni
(lever action), spełniającej również rolę kabłąka ochraniającego
język spustowy. Przeładowanie sztucera następuje po ręcznym
przemieszczeniu dźwigni w dół i do góry. Magazynek rurowy lub
pudełkowy mieści 5-10 albo więcej naboi, zależnie od kalibru i typu
magazynka. Typowe dla USA repetiery firmy Marlin importuje do Europy
jej przedstawiciel - Frankonia Jagd.
3. Strzelby jednolufowe, repetowane zamkiem suwliwym,
spotyka się bardzo rzadko. Jednak i obecnie jest w sprzedaży
śrutówka, np. "goose gun" firmy Marlin o długości lufy 91,5 cm, z
magazynkiem na dwa naboje kalibru 12/76 Magnum lub 12/70.
4. Sztucery ładowane ręcznie za pomocą zamka suwliwego
są najbardziej popularną bronią kulową u myśliwych w Europie.
Repetiery takie, o różnych kalibrach oraz standardach (z magazynkiem
pudełkowym na 2 - 5 naboi), produkują obecnie wszystkie znane firmy.
5. Strzelby i sztucery samopowtarzalne, ładujące się
automatycznie na skutek wykorzystania siły odrzutu występującej w
czasie strzału. Cały cykl ładowania broni następuje podczas
odrzucania lufy i zamka do tyłu oraz zajmowania pierwotnego
położenia, wskutek parcia napiętych sprężyn. Magazynek strzelb
samopowtarzalnych, działających na zasadzie odrzutu lufy, mieści 2
lub 4 naboje.
Sztucer samopowtarzalny, np. 770 K firmy Heckler & Koch, działający
na zasadzie odrzutu zamka półswobodnego (odrzucanego przez rolki
wskutek ciśnienia gazów prochowych na dno cofającej się łuski),
mieści w magazynku 2 naboje. Strzelb i sztu-cerów tego typu, chociaż
charakteryzują się słabszym odrzutem, jest w Polsce bardzo mało.
6. Sztucery i strzelby samopowtarzalne, działające na
zasadzie odprowadzania gazów prochowych przez boczny otwór w ściance
lufy. Automatyczne przeładowanie broni następuje wskutek działania
siły ciśnienia gazów na tłok, który napędza poprzez suwadło
poszczególne mechanizmy. Często spotykaną u myśliwych bronią tego
typu jest współczesny sztucer samopowtarzalny Browning BAR (Browning
Automatic Rifle) z wytwórni belgijskiej FN.
Występują również bardziej szczegółowe
podziały broni myśliwskiej, mające na względzie np.: sposób
zamykania i ryglowania luf, kaliber, długość luf i inne. Najbardziej
umownym spośród wymienionych zasad jest podział broni ze względu na
kaliber gwintowanych luf. Skuteczne porażenie, czyli prawie
natychmiastowe ubicie zwierza, zależy bowiem nie tylko od kalibru,
ale przede wszystkim od prędkości i energii przycelnej oraz jakości
pocisku (zob. pkt 8.1.4). Nie ma przecież żadnego porównania w
skutecznym działaniu pocisku wystrzelonego, np. z nowoczesnego
sztucera 7 mm Remington Magnum i gwintowanej lufy o kalibrze 9,3 x
72 R, która jest już reliktem przeszłości.
Można więc tylko
umownie uznać, że przybliżone średnice luf:
- od .22 Hornet (5,6 x 35 R) do .243 Winchester (6,17 x 52),
kwalifikują broń do małego kalibru;
- od 6,5 x 54 M.Sch. do 8 x 68 S - do średniego kalibru;
- od 9,3 x 62 do np. 460 Weatherby Magnum (11,63 x 74) - do
dużego kalibru.
|
|
